با تغییر عادت‌های کوچک والدگری، آینده فرزند دلبندتان را نجات دهید!
دوران نوجوانی به عنوان یکی از پرچالش‌ترین و مهم‌ترین مراحل زندگی انسان شناخته می‌شود. این دوره با تغییرات فیزیولوژیکی، روانی، و اجتماعی همراه است که نوجوانان را به سمت شکل‌گیری هویت و استقلال فردی هدایت می‌کند. روابط دوستی در این دوران نقشی اساسی در تکامل شخصیت و سلامت روانی نوجوانان ایفا می‌کند.موضوعاتی که مربوط به دوستیابی و دوستی در نوجوانی است، یکی از محور های بررسی و تحقیق در آکادمی رشد والد و فرزند آوان است. در این مقاله، به بررسی جوانب مختلف روابط دوستی در دوران نوجوانی، از جمله مزایا و خطرات آن خواهیم پرداخت.
روابط دوستی در دوران نوجوانی از اهمیت بسیاری برخوردار است و مزایای متعددی برای رشد فردی و اجتماعی نوجوانان دارد. در ادامه به برخی از این مزایا اشاره می‌کنیم:
دوستان می‌توانند به عنوان یک منبع مهم حمایت عاطفی عمل کنند. نوجوانان در مواجهه با چالش‌ها و فشارهای روزمره به دوستان خود مراجعه می‌کنند تا احساسات و افکارشان را با آنها به اشتراک بگذارند. این نوع حمایت می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و احساس تعلق و امنیت را تقویت کند.
دوستان برای نوجوان می‌توانند مانند یک منبع برای تخلیه انرژِی‌های روانی باشند. نوجوانان با صحبت کردن و گاهی در و دل کردن، آرامش و نظم در احساسات را تجربه می‌کنند.
روابط دوستی به نوجوانان کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی مهمی را فرا بگیرند. این مهارت‌ها شامل گفتگو، گوش دادن، حل تعارض، و همکاری است. این مهارت‌ها نه تنها در دوران نوجوانی بلکه در زندگی بزرگسالی نیز بسیار مفید هستند. هر دوستی که نوجوان درگیر آن باشد، خواسته یا ناخواسته درگیر چالش‌هایی خواهد شد. اینکه نوجوان بتواند این چالش‌ها را مدیریت کند و دوستی خود را حفظ کند به مهارت‌های اجتماعی او اضافه می‌شود.
در طی تعاملات اجتماعی با دوستان، نوجوانان می‌توانند هویت خود را بهتر بشناسند و شکل دهند. دوستان می‌توانند بازخوردهای سازنده‌ای ارائه دهند که به نوجوانان کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف خود را بشناسند و هویت شخصی خود را تقویت کنند. گاهی اوقات انتقادهای سازنده‌ای که از طرف دوستان به نوجوان منتقل می‌شود باعث تغییر مثبتی در رفتار و هویت او می‌شود.
داشتن دوستانی که از فرد حمایت می‌کنند و او را می‌پذیرند می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس نوجوانان کمک کند. این احساس پذیرش و تأیید از سوی همتایان می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا با چالش‌ها و فشارهای محیطی بهتر مقابله کنند. مهم بودن برای جمعی از دوستان یا حتی برای یک نفر در زندگی، باعث می‌شود که شخص احساس بهتری نسبت به خود داشه باشد و حس ارزشمندی را تجربه کند.
دوستان می‌توانند تأثیر مثبتی بر عملکرد تحصیلی نوجوانان داشته باشند. دانش‌آموزانی که دوستانی با انگیزه و هدفمند دارند، معمولاً عملکرد تحصیلی بهتری دارند. دوستان می‌توانند یکدیگر را برای مطالعه و تمرکز بر اهداف تحصیلی ترغیب کنند. دوستان می‌توانند در میزان انگیزه نوجوان برای تلاش و مطالعه بسیار تاثیر گذار باشند.
تعاملات دوستانه فرصتی برای یادگیری تجربی فراهم می‌کند. نوجوانان از طریق بازی‌ها، فعالیت‌های گروهی، و پروژه‌های مشترک می‌توانند مهارت‌های عملی و تجربی کسب کنند که در کتاب‌ها و کلاس‌های درس به دست نمی‌آید.
داشتن دوستان می‌تواند به کاهش احساس تنهایی و انزوا کمک کند. نوجوانانی که روابط دوستانه قوی دارند، کمتر احساس تنهایی می‌کنند و از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردار هستند. حس تنهایی که اغلب نوجوانان با آن درگیر هستند و احساسی که به آنها می‌گوید، هیچکس آنها را درک نمی‌کند، با داشتن یک یا چند دوست خوب کمرنگ‌تر می‌شود.
با وجود مزایای فراوان روابط دوستی، این روابط می‌توانند با خطراتی نیز همراه باشند. در ادامه به برخی از این خطرات اشاره می‌کنیم:
یکی از مهم‌ترین خطرات روابط دوستی در نوجوانی، فشار همسالان است. نوجوانان ممکن است برای جلب تأیید دوستان خود و پذیرفته شدن در برخی از گروه‌های همسالان، به رفتارهایی دست بزنند که با ارزش‌ها و اعتقاداتشان همخوانی ندارد. رفتارهایی مثل مصرف مواد مخدر، مصرف مشروبات الکلی، رفتارهای جنسی پر خطر و… است. در انتخاب دوست باید دقت بسیار زیادی داشته باشید تا در دام این اشتباهات گرفتار نشوید.
وابستگی بیش از حد به دوستان می‌تواند به مشکلاتی مانند کاهش استقلال فردی و کاهش توانایی تصمیم‌گیری مستقل منجر شود. نوجوانانی که بیش از حد به دوستان خود وابسته هستند، ممکن است در مواجهه با چالش‌های زندگی به مشکلاتی بر بخورند. برخی از نوجوانان برای تصمیم‌های بسیار کوچک هم منتظر نظر دوستان خود هستند و به کلی کنترل امور خود را به دست دیگران و دوستان خود سپرده‌اند.
روابط دوستی با افرادی که رفتارهای نامناسب یا ضد اجتماعی دارند، می‌تواند به تأثیرات منفی اجتماعی منجر شود. نوجوانانی که با افرادی که رفتارهای مخرب دارند دوستی می‌کنند، ممکن است خود نیز به این رفتارها گرایش پیدا کنند. هرچقدر تعامل با این افراد بیشتر باشد، تمایل به انجام رفتارهایی مشابه به آنان نیز بیشتر خواهد شد. این زنگ خطری برای سامت روان و جسم نوجوان است.
در برخی موارد، روابط دوستانه می‌تواند به کاهش تمرکز بر تحصیل منجر شود. نوجوانانی که زمان زیادی را با دوستان خود می‌گذرانند، ممکن است به فعالیت‌های غیر تحصیلی مانند بازی‌های ویدئویی، تفریحات غیر سازنده، و وقت‌گذرانی بیهوده روی آورند. بیرون رفتن از خانه و تفریح‌های بیش از حد باعث می‌شود که زمان مفید روزانه را از دست داده نوجوان نتواند به هدف‌های تحصیلی خود بپردازد.
روابط دوستانه می‌تواند به تعارضات و مشکلات بین فردی منجر شود. اختلافات نظر، رقابت‌ها، و حسادت‌ها می‌تواند به مشکلاتی مانند افت تحصیلی، استرس، و کاهش کیفیت زندگی منجر شود. برخی دوستی‌ها مخرب هستند، شخص نیت خوبی از دوستی با نوجوان ندارد و هدفی غیر از دوست و همراه بودن دارد. در این موارد نیز چالش‌هایی که رخ می‌دهد بسیار اذیت کننده و مشکل زا خواهد بود.
در برخی موارد، روابط دوستی می‌تواند به تأثیرات منفی بر سلامت روان منجر شود. نوجوانانی که با دوستانی که رفتارهای خود تخریبی دارند، درگیر هستند، ممکن است خود نیز به این رفتارها گرایش پیدا کنند و سلامت روانی‌شان تحت تأثیر قرار گیرد. انسان از محیط اطراف خود تاثیر می‌پذیرد و رفتارهای دوستان، چه مثبت و چه منفی می‌توانند مستقیما روی رفتار نوجوان اثرگذار باشند.
روابط دوستانه می‌تواند به وابستگی به تأیید دیگران منجر شود. نوجوانانی که به شدت به تأیید دوستان خود نیاز دارند، ممکن است اعتماد به نفس و استقلال فردی‌شان را از دست بدهند. تایید گرفتن مساله‌ای است که شاید تا سالهای بعد از بزرگسالی هم همراه شخص باقی بماند. کسی که صرفا دنبال تایید دیگران است، اصلا برای خودش زندگی نکرده و تمام عمر خود را صرف دیگران کرده است.
برای بهره‌برداری از مزایای روابط دوستی و کاهش خطرات آن، نوجوانان و والدین می‌توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند:
توسعه مهارت‌های ارتباطی می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا روابط سالم‌تری برقرار کنند. این مهارت‌ها شامل گفتگو، گوش دادن فعال، حل تعارض، و مذاکره است. نوجوانی که مهارت ارتباطی قوی دارد، می‌تواند به خوبی با دوستان خود ارتباط برقرار کند و از طرفی با دیدن چالش‌ها و زنگ خطرها به درستی یک رابطه دوستی اشتباه را به اتمام برساند.
والدین می‌توانند با هدایت نوجوانان به انتخاب دوستان مناسب، به کاهش خطرات روابط دوستی کمک کنند. دوستانی که ارزش‌ها و اهداف مشابهی دارند، می‌توانند تأثیرات مثبت بیشتری بر نوجوانان داشته باشند. به عنوان والد باید نشانه‌های یک دوست خوب را برای نوجوان خود توصیف کنید و او را برای اتخاب بهتر آگاه کنید.
والدین می‌توانند با فراهم کردن حمایت عاطفی و فضای باز برای گفتگو، به نوجوانان کمک کنند تا در مواجهه با چالش‌ها و فشارهای روابط دوستانه بهتر عمل کنند. اگر نوجوان از حمایت عاطفی کافی از سمت والدین برخوردار باشد، می‌تواند به راحتی مشکلات و مسائل دوستی خود را با آنها در میان بگذارد و راه حل مناسب را پیدا کند.
توسعه مهارت‌های تصمیم‌گیری مستقل می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا در مواجهه با فشارهای همسالان و تأثیرات منفی اجتماعی بهتر عمل کنند. این مهارت‌ها شامل توانایی ارزیابی گزینه‌ها، پیش‌بینی پیامدها، و انتخاب بهترین راه‌حل است. تصمیم‌گیری درست مهارتی است که تا آخر عمر هر فردی برای او کارآمد است.
والدین می‌توانند با ایجاد توازن بین روابط دوستی و سایر فعالیت‌های نوجوانان، مانند تحصیل، ورزش، و فعالیت‌های هنری، به کاهش خطرات روابط دوستانه کمک کنند. این توازن می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا زمان و انرژی خود را به طور متناسب بین فعالیت‌های مختلف تقسیم کنند. البته که ایجاد این توازن باید با گفت گو و با نوجوان به طور توافق دوطرفه بین والدین و نوجوان باشد.
بحران در زندگی عادی به زمانی گفته می‌شود که اتفاقی غیر منتظره و پیش بینی نشده با سرعت زیاد رخ می‌دهد و ریتم معمولی اتفاقات را بهم می‌ریزد. در زندگی انسان‌ها شاید چندین بحران اتفاق بیوفتد و یکی از این بحران‌ها، بحران نوجوانی است. زمانی که سرعت تغییرات و رشد بدن به شدت افزایش می‌یابد، صدا تغییر می‌کند، نیازهای جدید مثل نیاز جنسی هویدا می‌شوند.
در این زمان فرد از دنیای کودکی خود جدا شده و در حال آماده شدن برای ورود به دنیای بزرگسالی است، او تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. وجود این همه دگرگونی شخص را دچار سردرگمی و نوسانات خلقی شدید می‌کند. معمولا این بحران در سن 11 تا 18 سالگی رخ می‌دهد. البته این سن ممکن است برای هر شخص با توجه به سبک زندگی و … که دارد متفاوت باشد.
این دوره می‌تواند با احساسات منفی مانند اضطراب، افسردگی، و تنهایی همراه باشد. اما در عین حال، فرصت‌هایی برای رشد شخصی، کشف استعدادها، و ایجاد هویت مستقل نیز فراهم می‌کند. هویت هر شخص نیز دز همین بحران نوجوانی شکل می‌گیرد.
روابط دوستی در دوران نوجوانی نقش مهمی در توسعه شخصیت و سلامت روانی نوجوانان دارد. این روابط می‌توانند به تقویت مهارت‌های اجتماعی، افزایش اعتماد به نفس، و توسعه هویت فردی کمک کنند. اما در عین حال، خطراتی مانند فشار همسالان، وابستگی عاطفی، و تأثیرات منفی اجتماعی نیز وجود دارد. با استفاده از راهکارهای مدیریتی مناسب، می‌توان از مزایای روابط دوستی بهره‌برداری کرد و خطرات آن را به حداقل رساند. والدین، مربیان، و خود نوجوانان می‌توانند با همکاری و ارتباط مؤثر، به ایجاد روابط دوستانه سالم و مؤثر کمک کنند.
آکادمی رشد والد و فرزند آوان
ما در آکادمی آوان مسائل تربیتی و آموزشی کودک و نوجوان را به والدین، معلمان، مربیان، روانشناسان و مشاوران آموزش می دهیم.
ایمیل: site@rayehesanatgar.com
تلفن:09055865521
