با تغییر عادت‌های کوچک والدگری، آینده فرزند دلبندتان را نجات دهید!
رفتار پر خطر نوجوان ، باعث بروز مسائل عمیق و ریشه ای در روان و جسم نوجوان می‌شود. نوجوانی، فصلی مهم و پر چالش در مسیر رشد انسان است. دوره‌ای بین کودکی و بزرگسالی که پر از تغییرات روانی، جسمی، هورمونی و اجتماعی‌ست. نوجوان در این مرحله از زندگی به دنبال شناخت خود، استقلال، تجربه‌های جدید و جایگاه اجتماعی‌اش است. اما این مسیر همیشه امن و سالم نیست؛ برخی نوجوانان درگیر رفتارهایی می‌شوند که سلامت جسمی، روانی و اجتماعی آن‌ها را تهدید می‌کند. این رفتارها، که تحت عنوان رفتارهای پرخطر نوجوانی شناخته می‌شوند، گاهی پیامدهایی دارند که تا پایان عمر گریبان‌گیر فرد و جامعه می‌مانند.
رفتار پرخطر به هر نوع تصمیم یا عملی اطلاق می‌شود که احتمال آسیب به سلامت جسمی، روانی یا اجتماعی فرد را بالا ببرد. این رفتارها معمولاً از هیجان‌طلبی، فشار گروه هم‌سالان، بحران هویت یا کمبود مهارت‌های زندگی ناشی می‌شوند. گرچه برخی از این رفتارها ممکن است در ظاهر هیجان‌انگیز یا “مد” به نظر برسند، اما پیامدهای واقعی آن‌ها بسیار سنگین است.
اولین تجربه سیگار، قلیان یا حتی مواد صنعتی، معمولاً در دوره نوجوانی اتفاق می‌افتد. این تجربه‌ها اگر بدون آگاهی و آموزش صحیح باشد، می‌تواند به اعتیاد، افت تحصیلی و آسیب به مغز و بدن منجر شود.
روابط جنسی بدون آموزش، بدون مراقبت یا در سنین پایین می‌تواند منجر به بیماری‌های مقاربتی، بارداری ناخواسته و آسیب‌های روانی عمیق شود.
ساعت‌های زیاد در شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های آنلاین و تماشای محتوای نامناسب، می‌تواند نوجوان را از دنیای واقعی جدا کرده و باعث انزوا، پرخاشگری و افت شدید عملکرد تحصیلی شود.
درگیری با دیگران، تخریب اموال، قلدری در مدرسه یا خلاف‌های کوچک، نشانه‌هایی از درگیری درونی یا الگوهای محیطی غلط هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
رانندگی با موتورسیکلت یا خودرو بدون گواهینامه، بستن کمربند ایمنی یا رعایت نکردن قوانین، یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر نوجوانان در سراسر دنیاست.
وقتی نوجوان احساس بی‌ارزشی یا طردشدگی کند، ممکن است برای رهایی از درد روانی، به خود آسیب بزند. این موضوع زنگ خطری جدی است و نیاز به رسیدگی فوری دارد.
نوجوان به دنبال کشف هویت خود است و می‌خواهد مستقل باشد. او سعی دارد تصمیم‌گیری کند، خودش را نشان دهد، متفاوت باشد و گاه برای “اثبات بزرگ شدن” به رفتارهای هیجانی رو می‌آورد.
بسیاری از نوجوانان نمی‌دانند که رفتارهای پرخطر چه پیامدهایی دارد. اطلاعات اشتباه از دوستان یا فضای مجازی می‌تواند باعث شود این رفتارها را ساده و بی‌ضرر تصور کنند.
طلاق والدین، خشونت خانگی، احساس تنهایی یا افسردگی می‌توانند نوجوان را به سمت راه‌هایی بکشند که در ظاهر مسکّن هستند ولی در واقع عمیق‌تر او را در چاه می‌برند.
نوجوانان مغزی دارند که هنوز کامل رشد نکرده و بخش کنترل هیجانات در حال شکل‌گیری است. بنابراین، آن‌ها بیشتر دنبال تجربه‌های جدید و هیجانی می‌گردند.
اگر گروه هم‌سالان رفتار پرخطری را تأیید کنند، نوجوان نیز ممکن است برای حفظ جایگاه خود در آن گروه، آن را تقلید کند.
برخی نوجوانان رفتار پرخطر انجام می‌دهند تا توجه خانواده یا جامعه را جلب کنند. برخی دیگر برای فرار از فشارهای روانی این کار را می‌کنند.
آموزش مهارت‌هایی مثل کنترل خشم، تصمیم‌گیری صحیح، جرئت‌ورزی، نه گفتن و حل مسئله، باید از سنین دبستان شروع شود و در دوره نوجوانی به صورت عملی آموزش داده شود.
مثال: در یک کارگاه مدرسه، نوجوانان یاد می‌گیرند چطور در برابر فشار گروهی مقاومت کنند و نه بگویند، بدون اینکه از گروه طرد شوند.
این آموزش‌ها باید با زبان ساده، همراه با فیلم، بازی، داستان و شبیه‌سازی باشد تا تأثیر واقعی بگذارد.
والدین هم باید این مهارت‌ها را بلد باشند تا در خانه با رفتار خود، الگویی مثبت برای فرزندانشان باشند.
برقراری یک رابطه عاطفی، امن و بدون قضاوت بین نوجوان و والدین یا معلمان، یکی از قوی‌ترین روش‌های پیشگیری است.
مثال: مادری که روزانه چند دقیقه با پسرش درباره علایق، دغدغه‌ها یا حتی سریال‌های مورد علاقه‌اش حرف می‌زند، رابطه‌ای می‌سازد که در زمان بحران هم کمک‌کننده است.
نوجوان باید حس کند که اگر مشکلی دارد، می‌تواند راحت مطرح کند و کسی هست که درکش کند.
در این ارتباط، حتی اشتباهات هم می‌توانند تبدیل به فرصت یادگیری شوند، نه تهدید یا مجازات.
نظارت یعنی همراهی. یعنی بدون دخالت افراطی، بدانیم نوجوانمان با چه کسانی رفت‌وآمد دارد، در چه سایت‌هایی فعالیت می‌کند، و چه فیلم‌ها یا محتواهایی می‌بیند.
مثال: به جای فیلتر کردن کل گوشی، پدر با پسرش درباره یک ویدیوی خطرناک در یوتیوب حرف می‌زند و نظر او را می‌پرسد.
استفاده از ابزارهای مدیریت والدین در کنار گفت‌وگو، بهترین ترکیب برای حفظ تعادل است.
نظارت باید همراه با اعتمادسازی باشد؛ نه تهدید، تحقیر یا تجسس مخفیانه.
در بسیاری از موارد، نوجوان نیاز به کمک تخصصی دارد. روان‌شناس می‌تواند مسائل پنهانی پشت رفتارهای پرخطر را شناسایی کرده و با تکنیک‌های درمانی به نوجوان کمک کند.
مثال: دختری که دست به خودآزاری می‌زند، ممکن است به اختلال افسردگی یا اضطراب دچار باشد و با گفت‌وگو بهبود پیدا کند.
حضور مشاور در مدارس و در دسترس بودن مشاوران خانواده می‌تواند نقطه‌ی شروع خوبی باشد.
مراجعه به مشاور نشانه ضعف نیست؛ بلکه یعنی ما به فکر آینده و سلامت عزیزمان هستیم.
خانواده‌ای که در آن محبت، گفت‌وگو، همدلی، پذیرش و حتی آزادی کنترل‌شده وجود دارد، محیطی فراهم می‌کند که نوجوان دیگر نیازی به پناه بردن به بیرون ندارد.
مثال: خانواده‌ای که در آن، اعضا هر شب کنار هم شام می‌خورند و درباره اتفاقات روز حرف می‌زنند، کمتر دچار گسست عاطفی می‌شوند.
محیط خانه باید جایی باشد که نوجوان بدون ترس، درباره اشتباهات یا دغدغه‌هایش صحبت کند.
روابط صمیمی در خانواده، ریشه‌ی اعتمادبه‌نفس نوجوان را قوی می‌سازد و از او انسانی مسئول می‌سازد.
رفتارهای پرخطر در نوجوانی، زنگ خطری برای همه ماست. اما به‌جای ترس یا تنبیه، باید با آموزش، آگاهی، شنیدن، همراهی و عشق، نوجوان را در این مسیر حساس زندگی حمایت کنیم. او نیاز به دیده شدن، فهمیده شدن و راه درست را پیدا کردن دارد و این مسئولیت ماست.
آکادمی رشد والد و فرزند آوان
ما در آکادمی آوان مسائل تربیتی و آموزشی کودک و نوجوان را به والدین، معلمان، مربیان، روانشناسان و مشاوران آموزش می دهیم.
ایمیل: site@rayehesanatgar.com
تلفن:09055865521
